Berriak - laia

Beatriz haurdunaldi bideraeziina zeukan Salvadorreko emakume gaixo bat izan zen. Estatuari abortua eskatu zion, bere osasuna eta bizitza bermatzeko. Estatuak ukatu egin zion. Nazioarteko Giza Eskubideen instantzietan prozesu luze baten ondoren, ahal izan zuen haurdunaldi hori eten bai, baina haren osasunak larriki jo zuen.

Justizia eta erreparazio bila hasi zen, hainbat erakundeak lagunduta Giza Eskubideen Gorte Interamerikarreko erakundean. Bere ama Delmyk jarraitu zuen bera hil ondoren. Gaur egun, kasuaren oihartzuna dela eta, eta zer eragin izan dezakeen ikusita, herrialde batean non hainbat eskualdeek erabat zigortzen duten abortua, Delmy presio eta jazarpen handia jasaten ari da. Altxa dezagun gure ahotsa, Delmyri gure babesa adierazteko, bere kausa itxaropena da emakume guztiok gure/haien gorputzen inguruan erabaki ahal izateko. Mugarik Gabetik bat egiten dugu ekintza honekin eta gonbidatzen zaituztegu bideo baten bidez batu zaitezte.

#JusticiaparaBeatriz

#SentenciaJusta
 

Bideo bat igo dezakezue Delmyri babesa erakusteko. Textu labur bat iradokitzen dizuegu.

1. Sarrera: aukerakoa (10 seg)

Beatriz Salvadorreko emakumea izan zen eta Estatuari abortua eskatu zion haien osasuna eta bizitza bermatzeko. Estatuak ukatu egin zion. Bere kausa itxaropena da, emakumeok geure gorputzez erabaki ahal izatea.

• “Gaur, inoiz baino gehiago, gure ahotsak altxatzen ditugu justiziagatik.”
• “Hemendik (jarri zure herrialdea edo/eta antolakuntza), elkartasunez bat egiten dugu Delmy, Beatrizen ama. Alabarentzat justizia bilatzen du etengabe emakume bakar batek ere ez dezala bizi Beatrizek pairatu zuena”.

2. Mezu zentrala (10-15 seg)

• “Delmy, Beatrizentzat justizia lortzeko zure borroka itxaropena da guztiontzat.
• “Beatrizen historiak batzen gaitu, bizitzeko eta erabakitzeko eskubideak batzen gaituelako. guztion eskubidea izan behar du”.

3. Ekintzarako deia (5 seg)

• “Elkarrekin indartsuagoak gara. Exijitzen jarraitzen dugu: justizia Beatrizentzat!”

“Delmyrengatik, Beatrizengatik, guztiengatik: ez bat gutxiago, ez bat gehiago”.

4. Grabatzeko jarraibideak

• Bilatu argi natural ona edo aurrealdeko argiztapena duen leku bat. Grabatu formatu bertikalean (9:16).

-Nahi baduzu, honelako pankarta edo kartel bat eraman dezakezu:

"Epai justua Beatrizentzat".

Beatrizentzako justizia kanpainaren sareak @beatrizvses

Laburpen grafikoa

Emakume Ekintzaileen Nazioarteko egunaren testuinguruan, InterFEMprende Topaketa egin da joan den astean Murgian. Añana eta Aiaraldeko esperientziak ezagutu dira, Gorbeialdeko emakume ekintzaileentzako topagune bat errazteko helburuarekin. Bertan, Añana eta Aiaraldeako emakume ekintzaileek izaera ezberdineko topaguneak izateko garrantzia partekatu dute, formal eta informalak, presentzialak zein birtualak.

Jardunaldiak eskualde hauetako topaguneen garrantzia azaltzeko eta Gorbeialdean abian jartzeko dauden aukerak erakusteko balio izan du. Espazio hauek emakume ekintzaileen ahalduntze pertsonala eta kolektiboa indartzeko tresna dira, alegia, emakumeak lankidetzan inspiratzeko, konektatzeko eta garatzeko guneak.

Mila esker bertaratu zineten emakume guztioi.

Urriaren 25ean, ostiralean, izango da solasaldia 19:00etan Aiaraldea Ekintzen Faktorian. Jarduera BOR-BOR SOLASALDI ZIKLOAren baitan dago, eta irekia zein doakoa izango da saioa.

BOR-BOR SOLASALDI ZIKLOAk drag topaketa hartuko du bere baitan urriko azken ostiralean, hots, hilaren 25ean. Hain zuzen, Albina Stardust draga izango da protagonista, “Drag mugimendua Euskal Herrian” solasaldia eskainiko duelarik.

Horrez gain, Kokoriko Hezkuntza Faktoriak “Atera zure draga” tailerra proposatu du umeentzat, 17:00etatik 19:00etara. Modu horretan euskal eszenan drag mugimenduak izandako bilakaera izango dute aztergai hurbiltzen direnen artean.

Ekimena irekia eta doakoa izango da, Arabako Foru Aldundiaren dirulaguntza jaso baitu Bor-bor Aiaraldeko Feminismo Elkarteak euskaraz sozializatzeko programen deialdiaren baitan. Elkarteko kideek aurreratu dutenez, solasaldiaren ikus-entzunezkoa grabatu eta sareratuko dute datozen egunetan, eskualdean pizten ari diren drag mugimenduarentzat zein jendartearentzat baliagarriak izan daitezen ahalduntze eta saretzeari begirako diskurtso feministak.

Joan den uztailaren 2an, Arabako herrietako hainbat gazte elkartu ginen Agurainen, eta Hajar Samadirekin solasaldi parte-hartzaile bat izateko aukera izan genuen.

Hitzaldian zehar gai oso ezberdinak jorratu ahal izan genituen, kulturarteko pedagogiatik abiatuta, testuinguru eta ikuspegi ezberdinak uler genitzakeelarik txikitatik ikusten eta irakasten digutenari buruz.

Gazte horiek, AFDk diruz lagundutako Adsis Fundazioaren proiektuarekin sentsibilizatuta, beren herrietan kulturarteko ekintza solidarioen sortzaileak dira. Hala eta guztiz ere, burua gehiago irekitzeko eta esperientzia pertsonalak trukatzeko aukera izan genuen bi ordu horiek baliagarriak izan ziren gazteek tresnak ezagut zitzaten aldaketa-eragile eta gizarte bidezkoago, aberatsago eta kulturartekoago baten sortzaile izateko.

Gutun hau idazten dizugu Amurrioko Udaletik bidaltzen dizugun opari berezi bat aurkezteko: Chimamanda Ngozi Adichie-ren Todos deberíamos ser feministas liburua.

Liburu hau irakurketa hutsa baino gehiago da, berdintasunari eta feminismoari buruz hausnartzeko gonbidapena da. Bere orrialdeetan, inguratzen zaituen munduari buruz modu ezberdinean pentsaraziko dizuten ideia boteretsuak eta begiradak aurkituko dituzu.

Badakigu erronka asko dituen belaunaldi baten parte zarela, baina mundua hobetzeko gogoa eta gaitasuna ere erakutsi duzula.

Hartzen duzun ekintza bakoitzak, hitz bakoitzak, pertsona guztientzako etorkizun bidezkoagoa eta berdintasunezkoagoa eraikitzen lagun dezake, haien generoa kontuan hartu gabe. Azken batean, gizarte askeagoa eta zoriontsuagoa.

Espero dugu liburu honetaz gozatzea eta gure komunitatean, gure gizartean eta gure bizimoduan ikusi nahi dugun aldaketaren parte izatera bultzatzea.

Gainera, eta opari honen zergatia hobeto uler dadin, Isa Duque psikologa, sexologa, youtuber eta instagramer-arekin (@lapsicowoman), topaketa-saio batera gonbidatu nahi zaitugu. 

Apirilaren 8an izango da, astelehena, Antzokian, 10:15ean.

Zure zain gaude! Ekarri zure telefono mugikorra.

Eskerrik asko elkarrizketa garrantzitsu honen parte izateagatik.

Amurrio Udaletxeko Berdintasun Batzordea.

2024ko martxoaren 8ko jardueren eta mobilizazioen laburpen grafikoa.

Mapa batek lurralde bat mugatzen du. Barruan zer dagoen adierazi eta kanpoan zer geratzen den ezartzen du. Era berean, askotan, letra larriz, hiriburu bat izendau ohi du, erdigune bat.

Erdigunea eta bazterrak, lurraldeak, hiriak eta gizarteak antolatzeko eskema ezaguna. LGTBI+ pertsonok, norma ez beteatzearren baztertuak izan gara eta elkargune berriak marraztu behar izan ditugu; kartografia propiak asmatu, non sarteu, gozatu, zaindu, bizi eta borrokatu.

Horretarako, hiriguneetara mugitu gara askotan eta bertan periferietan lurralde propiak eratu ditugu. Badagoelako beste bide bat, bazterrak erdigune bihurtzera ohituak gaude. Honela, pasa berri diren Abuztu eta Irailean Arabako mapa ezberdin bat marraztu dugu, herriz herri kilometroz kilometro. Normalean ertzetan geratzen diren herri eta pasaiak erdigune bihurtu ditugu.

Okondotik Oionoera, Espejotik Araiara banakoak, komunitateak eta lurraldeak LGTBI+fobiaren aurka eta eskubideen alde elkar saretzen eta lotzen ibili gara. LGTBI+fobia gabeko Araba josteko haria ez dadila eten. Nahastu dituzagun bazterrak eta salto egin dezagun plazara, erdigunera.

Arabako SEADen Lagunen Elkarteak Insumisas. Mujeres en lucha en el Sáhara Occidental dokumentalaren proiekziora gonbidatzen zaitu.

Marokok okupatutako Sahara Mendebaldeko lurraldeetan emakumeek jasandako indarkeriak erregistratzeko eta salatzeko Insumisas-ek giza eskubideen defendatzaile sahararren lana dokumentatzen du. Bortxaketa horien basakeriaren eta metodoen krudelkeriaren aurrean, filmak emakume sahararrek bidegabekeriaren eta ahanzturaren aurkako borroka historikoan izan duten indarra eta tinkotasuna irudikatzen du.

Laura Dauden brasildarra eta Miguel Ángel Herrera kolonbiarra zuzendari dituela, Insumisas 25 minutuko dokumental laburra da. Hura Hegoa Institutuak egin du eta Forward Films etxeak produzitu du, Euskal Fondoa-ren finantziazioarekin. Proiekzio honek Arabako Foru Aldundia-ren babesa du.

Dokumentalaren emanaldiaren ostean, Irantzu Mendia Azkue ikertzaileak, Hegoa Institutuko zuzendariak, Gertatutako guztia argitan jarri txostenaren ondorio nagusiak azalduko ditu, eta solasaldi bat irekiko da El Ghalia Djimi eta Mina Baali giza eskubideen defendatzaile eta ekintzaile sahararrekin.

• Eguna: Abenduaren 13an
• ordua: 19:00
• Lekua:
    - Artium
    - Auditorioa
    - GASTEIZ
• Sarrera doan, tokia bete arte

Aguraingo Udalaren adierazpen instituzionala azken gertaera matxisten harira 

Aguraingo Udalaren adierazpen instituzionala azken gertaera matxisten harira 

Arabako baserritar inguruko emakumeen sareak antolaturik pasaden 2023/09/16an Labastidan “Belaunaldien arteko bizikidetza solidarioa ereiten, berdintasuna eta lidergoa jasotzen” lelopean Arabako Landa-eremuko emakumeen XXIV. topaketan burutu zen. Rubén Lasherasek, Nafarroako Unibertsitate Publikoko Soziologia eta Gizarte Lan Saileko irakasle eta ikertzaileak, “Kulturarteko elkarbizitza belaunaldiarteko gakoaz” gaiari buruzko hitzaldia eman zuen. Bestalde, Mónica Ramos antropologo eta gerontologo feministak “Zahartze aktiboa ikuspegi feministatik” gaiaz hitz egin zuen.

Horrez gain, ondoren, parte hartzeko talde-dinamika batean emakumeak harremanetan jarri ziren eta euren artean esperientziak trukatu zituzten. Azkenik, umore ukitua izan zuen Hamaika emakume-konpainiaren antzezlanak eman zion amaiera jardunaldiari.

Arabako Landa-eremuko emakumeen sarearekin batera, “Peña de Toloño” izeneko Bastidako emakumeen elkarteak ere parte hartu zuen jardunaldian. Halaber, politik arloko hainbat ordezkari ere bertaratu ziren, hala nola Josune Irabien Marigorta, Emakundeko idazkari nagusia,  Nerea Melgosa Vega, Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako sailburua, Daniel García Bastidako alkatea, Ione Berriozabal Berdintasun, Euskara eta Gobernantzako foru-diputatua eta Gorka Urtaran Gizarte Politiketako foru-diputatua.
 

Argazki-galeria

Jardunaldia Arabako Foru Aldundiko Berdintasun eta Giza Eskubideen Zuzendaritzak eta GGKEen Koordinakundeak antolatu zuten. Horren helburua lankidetza feministaren kontzeptura hurbiltzea zen, baita hori garapenerako lankidetzako erakundeen eta aldundiaren beraren esku-hartzeetan nola sartu aztertzea ere.
 
Ponentzia nagusia Mercedes Ruiz-Gimenez Garapenerako Lankidetzan, Generoan eta Gobernagarritasunean adituak egin zuen. 45 urte baino gehiagoko esperientzia du, eta hainbat erakunde eta erakunderentzat lan egin du, bai Afrikan, bai Latinoamerikan.
 
Clara Murguialday ekonomialari feministak dinamizatu zuen lan-eremu kolektiboa, generoan eta garapenean aholkulari gisa lan egiten duena. Bere irakaskuntza-, ebaluazio- eta ikerketa-lana ikuspegi feminista lankidetza-politiketan eta emakumeak ahalduntzeko estrategietan txertatzean oinarritzen da.

Argazki-galeria

Vitoria-Gasteiz, 2023ko irailaren 13a. LAIA Emakumeen Jabekuntzarako eta Berdintasunerako Arabako Sareak ikasturte berria hasi du 132 jarduerarekin, gure lurraldeko kuadrilletan eta Trebiñun banaturik, desafio honekin: "elkarrekin biltzeko eta trukeak egiteko lekua izatea, feminismoan trebatzeko gunea, eta haurnartzeko eta errealitatearen beste ikuspuntu batzuk aurkitzeko eremua".

Jone Berriozabal Berdintasun, Euskara eta Gobernantza Saileko foru diputatuak aurkeztu du gaur goizean, Joana del Hoyo Berdintasun eta Giza Eskubideen zuzendariarekin batera, LAIAren zazpigarren edizioa abiarazten duten jardueren egutegia, "Arabako Foru Aldundiaren, Arabako kuadrillen, lurraldeko udal eta toki erakundeen, emakume elkarteen, mugimendu feministaren eta beste antolakunde eta pertsona batzuen ahaleginak batzen dituen proiektu integratzailea, partaidetzazkoa eta finkatua". Hori guztia, helburu honekin: "berdintasunean eta emakumeen ahalduntze pertsonal, kolektibo eta asoziatiboan aurrera egitea, eta, aldi berean, bereizkeriari aurre egiten dioten beste pertsona batzuk bereganatzea, hala nola LGTBIQ+ taldea".

Jone Berriozabalek azpimarratu duenez, LAIAk, bere hasiera-hasieratik, aliantzak ehuntzen dihardu, eta Araba lurralde bidezkoago eta berdinzaleago, askotariko eta indarkeriarik gabeko bihurtzeko beharrezkoak diren indarguneak eta sinergiak sortzen, prozesu kolektiboak eta elkarrizketarako, gogoetarako eta hazkunderako guneak finkatzeaz gainera. "Gure helburua emakumeen ahalduntze prozesu horietan lagun egitea da, haien partaidetza soziopolitikoa indartzen duten tresna eta ekimenen bitartez. Baita ere, emakumeekin eta gizonekin lan egitea, berdintasuna eta gizarte bidezkoagoa lortzeko", adierazi du foru diputatuak.

13.800 parte-hartzaile

2022/2023 ikasturtean, 13.800 pertsona baino gehiagok parte hartu zuten LAIAren jardueretan. Haietarik % 75 emakumeak izan ziren. Horregatik, "oraindik ere hobetzeko tarte handia dago Arabako mutilen eta gizonen partaidetzaren aldetik", adierazi du.

2023-2024 ikasturteari begira, LAIA 132 jarduerarekin abiatzen da, eta horiei beste batzuk gehituko zaizkie datozen hilabeteetan. Programazio "zabala eta askotarikoa" izango da, haren barruan izango baitira elkarrizketak, emakumeenganako indarkeriari buruz sentsibilizatzeko edo berdintasunaren inguruko antzerkia, topaketak, ikastaroak, jardunaldiak, ponentzia edo hitzaldiak, eztabaida eta solasaldiak, prestakuntza-lantegiak, zineforuma, irakurketa feministako klubak, berdintasunaren aldeko ibilaldiak, bakarrizketak, elkarlaneko horma-irudiak, kaleko ikuskizun eta jolas-jarduerak, hainbat kultura-adierazpenen bidez (musika, antzerkia, dantza, artea, literatura, zinema, etab.) genero berdintasuna sustatzeko jarduerak, eta emakumeek kiroletan parte hartzearekin loturiko jarduerak.

Nabarmentzekoak dira berdintasunaren aldeko eskualdeetako topaketak, dagoeneko kuadrilletarako erreferentziazko espazio bihurtu direnak. Haietan, sakonean lantzen dira berariazko gaiak, hala nola justiziaren desafioak indarkeria matxistari heltzean, Añanan, edo indarkeria matxistari heltzeko estrategiak, Lautadan.
Eskualdeetako topaketa horiez gainera, beste bi ekitaldi nabarmendu daitezke. Bihar, Euskadiko GGKEen Koordinakundeak "Lankidetza feminista mundua aldatzeko eredu berri bezala" izenburuaz antolatutako jardunaldia egingo da Burgelun. Eta larunbatean, Bastidan, Arabako Landa Inguruneko Emakume Sarearen urteroko 24. bilera egingo da. Bertan, adin guztietako emakume landatarren zahartze aktiboa aztertuko da, bai eta kulturarteko elkarbizitzaren desafioa ere, belaunaldien arteko ikuspuntutik.

Ahalduntze kolektiboa

Edizio honetan, Jone Berriozabalek baieztatu duenez, LAIAk "epe luzeagoko ahalduntze kolektiboa lortzeko espazioak" sortu nahi ditu, ez bakarrik jardueretan parte hartzen duten pertsonen banakako ahalduntzea. Hori da, hain zuzen, berdintasun espazioen eredua, zeinetan emakumeekin lan egiten den, haien jarduerak berdintasun politiketan integratzea ziurtatzeko. Esate baterako, Añana FEMprende, Añanako emakume ekintzaileak ahalduntzeko gunea. Hark jasotako balorazio onaren ondorioz, eredu horri jarraitu zaio Aiaraldean ere ezartzeko.

Espazio horien beste adibide batzuk honako hauek dira: indarkeria jasan duten eta indarkeria matxistatik bizirik irten diren emakumeei lagun egiteko Aguraingo programa, ikuspuntu feministatik zurrumurruen aurka jarduteko Artziniegako ekimena, adinduentzako "Polito zahartu" programa, Asparrenean eta Gesaltza Añanan, edo Gorbeialdeko maskulinitate berrien taldeak, besteak beste.

Baita ere, neska eta mutilak inplikatzen dituzten espazioak ere antolatu dira. Esate baterako, SexOka, Iruña Okako Udalaren sexualitateari buruzko aholku zerbitzua, 2021ean hasia eta funtzionatzen jarraitzen duena.

Berdintasun eta Giza Eskubideen Zuzendaritza Nelly Valencia Yulerekin bildu da. Nelly Kolonbiako Caucako Eskualde Kontseilu Indigenako kidea da. Bisita Aldundiak Mugarik Gabe erakundearen bidez babesten duen garapenerako lankidetza-proiektuaren ekintzen barruan kokatzen da, eta CRIC da proiektua Kolonbian gauzatzen duen erakundea.

CRIC Emakume Programaren koordinatzailea da 2017. urtetik 2019. urteko maiatzera arte. Gaur egun, kargu hori ere badu. Ekainaren amaieran CRICeko Kontseilari Nagusi izendatuko dute, Caucako hamaika herri indigenen erakunde autonomoko agintari gorena. Emakume Programari babesa ematen dio. Programa horretan emakumeak espazio desberdinetatik artikulatzeko aukera ematen duten ekimenak abiarazten eta babesten dira. Era berean, irakaskuntza-pedagogia gisa prozesua indartzen du, emakume indigenen barneko zein kanpoko ikusgarritasuna sustatzeaz gain.

Bisitan, Luz Evelia Pechene ere izan da, CRIC programaren agintari eta arduradun politikoa.

Arabako emakumeen eta Caucako emakumeen arteko ikaskuntzak eta zailtasunak trukatzeko bira gisa planteatzen da bisita. Bi erakundeen egitura ezagutzeko eta partekatzeko aukera eman du, eta arreta emakumeen giza eskubideen, indarkeria matxisten eta estrategien egoerari buruzko testuinguruan jarri du, baita LAIA, Arabako Foru Aldundiaren ahalduntzerako eskola ere.

2022-2023 ikasturtean hamabi klub desberdin egon dira martxan. Gaztelaniaz, "La hora violeta" izenburupean Arabako kuadrilla guztietan, eta, bestalde, Aiara, Lautada, Errioxa, Mendialdea, Gorbeialdea eta Gasteizko euskarazko klubak.

Larunbateko hitzorduari hasiera emateko, Montse Angulo Aiarako Udaleko Berdintasun zinegotziaren, Loli Muriel Aiarako Kuadrillako presidenteordearen eta Ainhoa Campo Berdintasun eta Giza Eskubideen foru zuzendariaren ongietorria izan zen.

Hirurek klubetako koordinatzaileen lana nabarmendu eta eskertu zuten, hau da, Bego Etayo, Matxalen Gaminde, Ainhoa Aldazabal eta Gemma Lasarterena, eta adierazi zuten “irakurketa feministako klubak ahalduntze feminista kolektiboko benetako sare bat direla, non emakumeok elkarri ahotsa ematen diogun, komunean eta desberdintasunean aitortzen dugun elkar; dena delakoa izanik dugun adin, lanbide, jatorri edo egoera soziala.”.

Bego Etayo izan zen Topaketara gonbidatua izen zen Karmele Jaiori hitza eman ziona. Karmele kazetaria izateaz gain, hainbat nobela, poesia eta libururen autorea da. Bere hizketaldia “Aitaren Etxea” liburuan zentratu zuen. Honakoa irakurle klubetan irakurri izan da, eta genero rolak eta estereotipoak, indarkeria matxista, maskulinotasunak , … jorratzen ditu.

Bere solasaldiaren ondoren, Matxalen Gamindek idazlearen eta Aiarako klubetako partaideen arteko elkarrizketari bide eman zion. Truke horretan, Aitaren etxea eta Isa Diez poeta laudiotarraren pasarteak irakurri ziren, eta Karmelek horiei buruzko gogoeta egin zuen.

Hitzaldia amaitu ondoren, Gasteizko Feminist Agenda euskarazko irakurketa taldeak, Gema Lasarte koordinatzailearekin batera, kafea eta mokadu goxo batek lagunduta 2022an sortu zuten Aitaren etxea erakusketa azaldu zuten.

Programarekin jarraituz, Kexaako bolatokira joan ginen. Bertan, Marian Isasik Aiarako boloan nola jolasten den erakutsi zigun, kirola probatzera animatu ginen parte-hartzaileen artean minitxapelketa dibertigarri bati bide emanez.

Arcos de Quejanan bazkaldu ondoren, Ametsen hariztiari bisita egin genion, aire zabaleko museoa, 25 artistaren lana bere haritzen azalean bistaratzen duena.

Eskerrik asko hurbildu zineten emakume guztiei, hurrengo Topaketara arte!
 

Argazki-galeria

Myrian Carolina Arciniegas, Tolimakoa, Kolonbia.
Luisa Liseth Garcia Tiu eta Evangelina Samines Bocel de Ibaté de Sololá, Guatemala

Arabako Foru Aldundiko Berdintasun, Lankidetza eta Kulturartekotasun Zerbitzuak bilera bat izan du Kolonbiako Yenidia Cuellar lider feminista eta nekazariarekin, zeina Kolonbiako Cimitarra ibaiko Nekazari Elkarteko kide baita.

Bere lidergo feminista, baserritar eta ingurumenekoaren ondorioz, mehatxuen, jazarpenaren eta estigmatizazioaren eraginpean dago etengabe. Horregatik, gaur egun, Giza Eskubideen defendatzaileak Babesteko Kataluniako Programaren barruan dago, eta sei hilabetez egongo da Bartzelonan.

Ekintzailearekin izandako topaketan, bertatik bertara ezagutu ahal izan genituen bere lurraldean egiten dituen jarduerak, aurkitzen dituzten zailtasunak, eta Nekazarien Erreserbako Eremu jasangarri bat eraikitzeko antolaketa-apustua, non giza eskubideak errespetatzen diren nekazaritzaren eta ingurumenaren kontserbazioaren ikuspegi feminista batetik.

Yenidia Prebentzio eta Babeserako Erakunde arteko Ibilbidearen sustatzailea da. Nekazarien apustua da, emakumeen indarkeriei aurre egiteko protokolo komunitario bat ezartzeko. Giza Eskubideen eta ingurumenaren alde egindako lanean, zilegi ez den erabilera duten laboreen ordezkapena babesten du, 2016an sinatutako Bake Akordioaren zati dena, eta horrek etengabeko arrisku-egoera sortzen dio.

Arabako Foru Aldundiko Berdintasun, Lankidetza eta Kulturartekotasun Zerbitzuak topaketa bat izan du Paolina Albani kazetariarekin, Mugarik Gabe lankidetza-erakundearen proiektu baten barruan.

Paolina Albani Guatemalakoa, herrialde horretako komunikabide alternatiboa den Prentsa Komunitarioko lantaldeko kidea da. Azken urteotan, Europar Batasuneko Prentsa Solway Investment nikel errusiar eta suitzarraren meatzaritza transnazionalak El Estorreko (Izabal) q 'eqchi komunitatean eskubideen urraketak argitara eman dituen ikerketa prozesu baten parte aktiboa izan da. Salaketa bi unetan egin zen, ikerketa zabal eta zorrotz baten ondoren. Ikerketa horretan 60 kazetari eta 20 komunikabide baino gehiagok parte hartu zuten, hala nola El País, Proceso, The Guardian, Le Monde. Horri esker, azaleratu egin dira lurralde, natura, defendatzaileen aurkako kriminalizazioak, kutsadura eta ustelkeria orokorra.

Guatemala beste bi egoera benetan larritan murgilduta dago: hauteskunde-prozesua, hautagaitzaren bat kanpoan uztean iruzur egiteko arrisku larriarekin; eta bere lanean independentzia eta zintzotasuna mantentzen saiatzen diren komunikabide eta kazetari bakanen kriminalizazioa, Erkidegoko Prentsa hedabide digitala barne.

Laburpen grafikoa

 Gobernu Kontseiluak aste honetan Foru Aldundiaren Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako V. Plana (2022-2026) onetsi du. Planean 101 neurri proposatzen dira, egungo premia soziosanitarioei erantzuteko, bai eta aurreko planaren ebaluaziotik ondorioztatzen diren beste neurri batzuk ere. Dokumentuak kontuan hartu ditu Emakumeen eta gizonen berdintasunerako eta emakumeen aurkako indarkeria matxistarik gabeko bizitzentzako Legean egindako aldaketak eta Euskadiko Berdintasun Planean definitutako ildoak.

Dokumentu hau egiteko, foru erakundeak hainbat sailen, udaletako eta kuadrilletako berdintasun teknikarien eta Arabako emakume elkarteen laguntza izan du. Plan berri honek lau urteko indarraldia du.

Aurreko planarekiko berritasunen artean, berdintasun politika publikoak gidatuko dituzten printzipio berriak sartu dira, hala nola intersekzionalitatea. “Horrek esan nahi du desberdintasuna eta diskriminazioa eragiten duten faktoreak ikusarazten lagunduko duen begirada bat sartzen dela, kontuan hartuta pertsonen aniztasuna sexu/generoari, genero identitateari edo sexu orientazioari, dibertsitate funtzionalari, arrazializazioari, erlijioari, adinari, jatorriari, migrazioari edo beste inguruabar fisiko batzuei dagokienez” azaldu du Ainhoa Campo Berdintasuneko eta Giza Eskubideetako zuzendariak.

Baita giza garapen iraunkorraren printzipioa ere, giza garapen globalean ingurumenaren, gizartearen, ekonomiaren eta emakumeen eta gizonen arteko berdintasunaren dimentsioak txertatzen direla agerian uzten duena. Emakumeen aurkako indarkeria matxista desagerrarazteaz gain, non berdintasunaren arloko aurrerapen guztiak hura desagerraraztera bideratuta baitaude, era berean, egungo eta etorkizuneko erronkei aurre egiteko lankidetzaren balioan nabarmentzen duen lurralde ikuspegia txertatzen da.

V. Planak aurrekoaren antzeko egitura du, lau ardatzetan antolatuta, egungo testuinguruari erantzuten dioten programa eta neurri berriekin.

Gobernu Ona da lehen ardatza, Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Erakunde arteko Batzordearen esparruan Euskal Administrazio Publikoek adostutako berdintasun politiken kalitate estandarren berrikuntza gisa gehitzen dena. Horrek, praktikan, berdintasun politikak garatzeko baliabide ekonomikoak, giza baliabideak eta baliabide teknikoak indartzea dakar. Lan esparru horretan, konpromisoa eta laguntza areagotuko zaie kuadrilla eta udalerriei eta Arabako Lurralde Historikoko berdintasun teknikarien sareari laguntza ematen jarraituko da. Ardatz honetan, honako neurri hauek nabarmentzen dira:

• Lurraldean esku hartzeko eredua finkatzeko estrategia bat diseinatzea, AFAko Berdintasun, Lankidetza eta Kulturartekotasun Zerbitzuaren eta kuadrilletako Berdintasun Zerbitzuen jarduera programak koordinatuz.
• Urtero, mainstreaming estrategia ezartzeko eta lurraldean gobernu ona garatzeko laguntza eta aholkularitza ematea, kalitate adierazleen urteko aurrerapenean zehaztuta.
• AFAren Berdintasunerako Foru Kontseilua eraldatzeko prozesu bat garatzea, kontseilu horri izaera estrategikoagoa eta eragiteko gaitasun handiagoa emateko.

Bigarren ardatza ahalduntzeari buruzkoa da, eta, bereziki, ahalduntze ekonomikoari buruzkoa, Euskal Autonomia Erkidegoko Berdintasun Planaren planteamenduarekin bat datorren ikuspegi batetik. Hiru helburu lortu nahi dira emakumeen independentzia ekonomikoa eta, beraz, emantzipazio soziala bultzatzeko, arreta berezia jarriz denboraren, zainketen eta ordaindu gabeko ekonomia erreproduktiboaren arrakalarekin lotutako jarduketetan.  Horretarako, pobrezia arriskuko egoerak identifikatzea, emakumeen ekintzailetza ekonomikoa sustatzea eta pobrezia egoera lokal/global egoeratik ikusaraztea eta salatzea proposatzen da. Aurreikusitako jardueren artean, honako hauek proposatzen dira:

• Kuadrilletan emakumeen elkarte sareari zuzendutako tresna digitalei buruzko etengabeko prestakuntzaren eredu bateratua abian jartzea
• Arabako Foru Aldundiaren bizikidetzarako eta aniztasunerako estrategian genero ikuspegia txertatzea, estereotipoek eta zurrumurruek emakume etorkinen bizitzan eragiten dituzten askotariko inpaktuak identifikatuz
• Etorkizuneko sektoreetan (adimen artifiziala, robotika, etab.) emakumeen ekintzailetza sustatzea. eta eragileekin lankidetzan aritzea, emakumeek industrietan duten lidergoa eta gobernu organoetan duten parte hartzea sustatzeko.
• Emakume enpresaburuen sareak sustatzea, eta, aldi berean, enpresa arloan betetzen duten zeregina ikusaraztea eta balioestea.
• Emakumeen memoria egitea eta berreraikitzea Arabako historiaren kontakizun eta imajinario kolektiboan.

Hirugarren eta laugarren ardatzak

Emakumeen aurkako indarkeria matxista desagerraraztea da hirugarren ardatza, eta esku hartzeko hiru programatan antolatutako jarduerak biltzen ditu. Ikerketari, sentsibilizazioari eta prestakuntzari buruzko programaren helburua da kontzientzia sozial bat sortzen laguntzea, emakumeen aurkako indarkeria matxista giza eskubideen urraketatzat hartuko duena.

Detekzioarekin, arretarekin, erreparazioarekin eta ahalduntzearekin lotuta dagoen ardatzaren helburua da profesionalek eta herritarrek babesa emateko sare bat eraikitzea. Horretarako, funtsezkoa izango da kontrol eta indarkeria jokabideak goiz detektatzeko tresna eta prozedura egokiak garatzea, bai eta biktimei arreta konpontzailea eta ahalduntzailea emango dien erakunde laguntzako sistema bat ere.  

Eta, bestetik, erakundeen arteko koordinazio programa, non “emakumeen aurkako indarkeriaren aurrean erakunde publikoen jarduera koordinatuak eta eraginkorrak garrantzi berezia duen” adierazi du Aldundiko arduradunak, zeinaren helburua baita lan sistemen hobekuntzan eta baliabideen kudeaketa eraginkorrean aurrera egitea. Hauek dira ardatz honi atxikitako neurrietako batzuk:

• Indarkeria matxista desagerrarazteko sentsibilizazio eta prebentzio jarduerak diseinatu eta ezartzea gizon eta mutil gazteentzat.
• Herritarrei zuzendutako gida bat argitaratzea, indarkeria matxista zer den eta egoera horietan zer egin behar den azaltzeko.
• Berdintasunaren aldeko Gizonen Elkartearekin lankidetza garatu eta bultzatzea, gizonak sentsibilizatzeko, jokabide matxistak desagerrarazteko eta gizon bortitzak artatzeko.
• Abian jartzea sexu indarkerian espezializatutako 24 orduko krisi zentroa.

Eta, azkenik, laugarren ardatzak zaintzen antolaketa soziala jorratzen du. Ardatz honetan jasotako neurriak premisa batetik abiatzen dira, eta Ainhoa Camporen ustez, “hori ulertzeko modu berri baterantz eboluzionatzen eta eraldatzen ari da zainketen eredu soziala. Eta hori horrela da lurraldean zainketen eremua osatzen duten hiru motetan oinarrituta: instituzionala, profesionala eta profesionalak ez diren zainketak”. Horregatik, Planak estrategia bat planteatzen du, hiru programatan oinarrituta lan egiteko aukera ematen duena, diagnostikatzeko, ikusarazteko eta zainketak balioesteko eta hobetzeko. Ardatz honi lotutako ekintza nagusien artean, honako hauek nabarmentzen dira:

•  GOFEren erabiltzaile, familia eta profesionalentzako prestakuntza ekintzak garatzea, Gizarean informazioa, ikaskuntza eta trebakuntza emateko.
• Laguntza behar duten pertsonen zaintzaile profesionalei laguntza eta prestakuntza ematea etxean, eta haien zailtasun nagusiak jasotzea.
• ETXEAN BAI programa abian jartzea eta garatzea, mendekotasuna duten pertsonek beren etxeetan bizitzen jarraitzeko duten nahiari erantzuteko, zerbitzu eta produktu berritzaileen eta teknologia berrien garapenaren bidez.

Berdintasunerako eta Giza Eskubideetarako foru zuzendariarentzat “apustu garbia egiten dugu berdintasunaren alde, eta, horretarako, aste honetan Berdintasunerako V. Plana onetsi dugu, gure lurraldean beharrezkoa den gizarte eraldaketa bultzatzeko, benetako berdintasun eraginkorrerako bidean”.